Recesioni ekonomik i shkaktuar nga COVID-19 mund të jetë shumë më i rënde se i 2008

Pavarësisht  reagimeve nga qeveritë për masat e rrepta të distancimit shoqëror, izolimin dhe politikën e shpejtë financiare, duket se ky recesion do të ketë efekte për vitet në vazhdim, shkruan Word Economic Forum.

Jo vetëm që kjo krizë po prek biznesin dhe punësimin në të gjithë botën, por do të sjellë ndryshime të thella sociale dhe politike.

Derisa të ketë një ide se kur dhe si do të zgjidhet kriza e shëndetit publik COVID-19, ekonomistët as nuk mund të fillojnë të parashikojnë fundin e recesionit që tani është duke u zhvilluar. Megjithatë, ekziston çdo arsye për të parashikuar që kjo rënie do të jetë shumë më e thellë dhe më e gjatë se ajo e vitit 2008.

Me çdo ditë që kalon, kriza globale financiare e vitit 2008 duket gjithnjë e më shumë si një situatë e vakët për katastrofën e sotme ekonomike. Rënia afatshkurtër në prodhimin global tani në zhvillim e sipër  duket se mund të rivalizojë ose tejkalojë atë të çdo recesioni në 150 vitet e fundit, raporton abcnews.al

Edhe me përpjekje gjithëpërfshirëse të bankave qendrore dhe autoriteteve fiskale për të zbutur goditjen, tregjet e aseteve në ekonomitë e përparuara janë shkatërruar dhe kapitali ka rënë në tregjet në zhvillim me një ritëm befasues. Një rënie e thellë ekonomike dhe krizë financiare janë të pashmangshme. Pyetjet kryesore tani janë se sa i rendë do të jetë recesioni dhe sa do të zgjasë.

Derisa ende nuk e dimë se kur do të përfundojë pandmeia, është praktikisht e pamundur që ekonomistët të parashikojnë fundin e kësaj krize.

Të paktën po aq e madhe sa pasiguria shkencore për koronavirusin është pasiguria socio-ekonomike për mënyrën sesi njerëzit dhe politikëbërësit do të sillen në javët dhe muajt e ardhshëm.

Mbi të gjitha, bota po përjeton diçka të ngjashme me një pushtim të huaj. Ne e dimë se vendosmëria dhe krijimtaria njerëzore do të mbizotërojnë. Por me çfarë kostoje?

Tregjet duket se janë me shpresë se një rikuperim do të jetë i shpejtë, mbase duke filluar nga tremujori i katërt i këtij viti. Shumë komentues tregojnë për përvojën e Kinës si një tregues inkurajues për atë që pret pjesën tjetër të botës.

Por a është  e justifikuar kjo perspektivë?

Punësimi në Kinë është rikthyer disi, por nuk është e qartë se kur do të kthehet normaliteti që ka ekzistuar para-COVID-19.

Dhe, edhe nëse prodhimi kinez rikthehet plotësisht, kush do t’i blejë ato mallra kur pjesa tjetër e ekonomisë globale po fundoset? Sa për Shtetet e Bashkuara, kthimi në 70% ose 80%  të kapacitetit duket si një ëndërr e largët.

Tani që SH.B.A.-ja ka dështuar në  kufizimin e përhapjes së virusit, pavarësisht se ka sistemin më të përparuar shëndetësor në botë, amerikanët do ta kenë shumë të vështirë të kthehen në normalitet ekonomik derisa një vaksinë të jetë gjerësisht e disponueshme, e cila mund të jetë gati për një vit ose më shumë. Ekziston edhe pasiguri në lidhje me atë se si SHBA do të zhvillojë zgjedhjet e saj presidenciale në nëntor 2020.

Tani për tani, tregjet duket se janë të ngushëlluara nga programet masive të stimulit amerikan, të cilat kanë qenë absolutisht të nevojshme për të mbrojtur punëtorët e zakonshëm dhe për të parandaluar një shkrirje të tregut. Megjithatë, tashmë është e qartë se do të duhet të bëhet shumë më tepër, raporton avcbews.al

Bota po përjeton pandeminë më serioze që nga shpërthimi i gripit në 1918-20. Nëse edhe 2% e popullsisë globale do të vdisnin këtë herë, numri i të vdekurve do të arrinte afërsisht në 150 milion njerëz.

Për fat të mirë, rezultati me siguri nuk do të jetë aq ekstrem, duke pasur parasysh bllokimet radikale dhe masat distancuese sociale që po miratohen në të gjithë botën. Por derisa të zgjidhet kriza shëndetësore, situata ekonomike do të duket jashtëzakonisht e rëndë. Dhe edhe pas një rifillimi ekonomik, dëmi për bizneset dhe tregjet e borxheve do të ketë efekte të vazhdueshme, veçanërisht duke marrë parasysh që borxhi global ishte tashmë në nivele të larta edhe para se të fillonte kriza.

Për të qenë të sigurt, qeveritë dhe bankat qendrore janë në mbështetje të gjerë të sektorit financiar dhe ata kanë fuqinë  për të bërë shumë më tepër nëse është e nevojshme. Problemi, megjithatë, është se ne po përjetojmë jo vetëm një tronditje të kërkesës, por edhe një tronditje masive të furnizimit. Rritja e kërkesës mund të kontribuojë në rrafshimin e kurbës së infeksionit duke ndihmuar njerëzit të qëndrojnë të mbyllur, por ekziston një kufi se sa mund të ndihmojë ekonomia nëse, të themi, 20-30% e fuqisë punëtore është në izolim për pjesën më të madhe të dy viteve të ardhshme.

Dhe duhet të kemi parasysh se nuk është përmendur as pasiguria e thellë politike që mund të shkaktojë një depresion global. Duke pasur parasysh se kriza financiare e vitit 2008 prodhoi një paralizë të thellë politike dhe ushqeu një kulture të liderëve populistë anti-teknokratikë, mund të presim që kriza COVID-19 të çojë në ndërprerje edhe më ekstreme. Përgjigja ndaj shëndetit publik në Sh.B.A ka qenë katastrofike, për shkak të një kombinimi të paaftësisë dhe neglizhencës në shumë nivele të qeverisjes, përfshirë edhe më të lartat.

Nëse gjërat vazhdojnë ashtu siç janë, numri i të vdekurve në zonën e New York mund të rivalizojë atë të Italisë Veriore.

Sigurisht, mund të imagjinohen skenarë më optimistë. Me një test të gjerë, ne mund të përcaktonim se kush është i sëmurë, kush është i shëndetshëm, dhe kush është tashmë imun dhe kështu i aftë të kthehet në punë. Njohuri të tilla do të ishin të paçmueshme. Por, përsëri, për shkak të keqmenaxhimit dhe përparësive të gabuara, SH.B.A. ka mangësi në kapacitetin e duhur të testimit.

Edhe pa një vaksinë, ekonomia mund të kthehej në normalitet nëse masat dhe rregullat efektive  zbatohen me shpejtësi. Por, në mungesë të një testimi të gjerë dhe një kuptimi të qartë të asaj që do të jetë  “normale” brenda disa vitesh, do të jetë e vështirë të bindim bizneset të investojnë dhe të punësojnë, veçanërisht kur ata parashikojnë faturat më të larta të taksave kur e gjithë pamdemia të përfundojë.

Shkencëtarët do të kenë më shumë informacion  rreth pushtuesit tonë mikroskopik në disa muaj. Me virusin që tani “fluturon” nëpër SH.B.A., studiuesit amerikanë do të kenë qasje të drejtpërdrejtë në të dhëna dhe pacientë, në vend që të mbështeten vetëm në të dhënat kineze nga provinca Hubei.

Edhe nëse virusi rikthehet përsëri,  kataklizmi ekonomik do të jetë i zgjatur dhe me efekte të rënda në botë./abcnews.al